توسعه پایدار و سکونتگاه های سنتی

نمونه موردی: سکونتگاه های سنتی در اقلیم گرم و خشک یزد

اولین کنفرانس بین المللی سکونتگاه های سنتی زاگرس، ایران، کردستان، سنندج، دانشگاه کردستان،
۱۲ الی ۱۴ اردیبهشت ۱۳۸۷

الهام لشکری-  فرزانه سفلایی
 

 اگر چه اصطلاح توسعه پایدار در اوایل دهه 1970 متولد گردید و توسعه پایدار شهری پدیده نسبتا جدیدی در دنیای امروز می باشد توسعه پایدار شهری را می توان به عنوان توسعه ای تعریف نمود که سلامت اجتماعی و اکولوژیکی شهرها را بهبود بخشد. به نظر می رسد شهرهای ما در گذشته بهترین نمونه های پایداری را در خود متجلی ساخته اند. توجه به شرایط اکولوژیکی و محیطی نظیر آب، خاک، پوشش گیاهی و ... در هر اقلیم، توسعه متناسب و سازگار با طبیعت، جهتگیری ساختمان ها ونحوه شکل گیری معابر با توجه به زاویه تابش خورشید و جهت وزش باد، صرفه جویی در استفاده از منابع فسیلی، بکارگیری مواد و مصالح بوم آورد، ابداع مصالح بوم آورد، ابداع و استفاده از روش های موثر و مناسب برای ادامه حیات نظیر قنات، بادگیر، آب انبار و ... و همینطور استفاده هنرمندانه از آب و گیاه با هدف تلطیف هوا و ایجاد مناظر مطبوع ( توجه به نظم آب و گیاه )، ایجاد باغ ها، باغچه ها و گودال باغچه ها در حیاط ها و فضاهای عمومی شهر، همه و همه از عوامل موثر در پایداری شهرهای سنتی بوده اند. متاسفانه امروز، شهرسازی به تبعیت کورکورانه از الگوهای کلاسیک توسعه که نسبت به ویژگی های بومی بیگانه هستند، نه تنها شرایط ناپایداری را در شهرها پدید آورده است بلکه باعث افزایش مصرف انرژی های فسیلی و به تبعیت از آن ایجاد جزایر گرمایی و شهرهای ناسالم گردیده است. امروز به نظر می رسد که مفهوم توسعه پایدار به خوبی با اهداف و مقاصد شهرسازی نوین سازگار باشد و بنابراین تحلیل سکونتگاه های بومی بتواند به عنوان راهکاری موثر و کارآ در جهت تحقق اهداف پایداری مورد توجه قرار گیرد. در این مقاله ضمن بررسی مفهوم پایداری به ذکر مشخصه های پایداری در سکونتگاه های سنتی و نحوه حرکت به سوی این مفهوم پرداخته شده است. توجه به ویژگی ها و محدودیت های اکولوژیکی، پایداری اجتماعی، چارچوب اخلاقی، عدالت اجتماعی و جمع گرایی از مهمترین مشخصه های پایداری در سکونتگاه های سنتی هستند که به آنها اشاره خواهد شد.

واژگان کلیدی :
توسعه پایدار – شهر پایدار – سکونتگاه های سنتی – اقلیم گرم و خشک – اکولوژی شهری