برنامه ریزی ترنسکت، رهیافتی در مطالعه مورفولوژی شهری

همایش ملی منظر شهری، ایران- تهران، ۱۳۸۹، چاپ در کتاب

مهرشاد خلج، الهام لشکری

تفاوت در زیستگاه های انسانی منجر شده است که گروهی در روستاها و گروهی دیگر در شهرها ساکن شوند. تا پیش از اختراع اتومبیل، توسعه شهرها بر پایه پیاده مداری بوده است و بررسی ها نشان از برتری زیستگاه های روستایی بر شهرها دارد. در مقابل، ورود اتومبیل و گسترش استفاده از آن در قرن بیستم باعث توسعه زیستگاههای شهری و تفوق آنها بر روستاها شده است.  تفاوت در مورفولوژی این زیستگاه ها پیدایش نظریه ها و مدل های مختلفی را در پی داشته است که می توان از ترنسکت به عنوان یکی از جدیدترین این مدل ها نام برد.
ترنسکت  برشی عرضی از محیط زیست به منظور بیان طیف های مختلف زیستگاه های طبیعی بوده و نخستین بار توسط زیست شناسان و بوم شناسان به منظور مطالعه همزیستی گیاهان و جانوران در زیستگاه های طبیعی مورد استفاده قرار گرفته است.
ترنسکت در برنامه ریزی شهری و منطقه ای مدلی جدید بر پایه نوشهرگرایی و رشد هوشمند می باشد. این مدل بیان کننده مجموعه مناطق گذار از خانه های پراکنده واقع در مناطق زراعی به هسته متراکم شهری بوده و بر اساس کدگذاری هوشمند و متکی بر مطالعه مورفولوژی زیستگاه های شهری و حومه های آن ها می باشد.
منظور از مطالعه مورفولوژی زیستگاه های شهری در واقع تحلیل و بررسی نظام مند فرم، شکل، ساختار و کارکردهای بافت شهرها و منشا تکامل این بافت در طول زمان می باشد. در مورفولوژی شهر و مناطق پیرامونش عوامل گوناگونی ازجمله اقلیم، اقتصاد، مسایل اجتماعی، سیاسی، مذهبی و غیره موثر بوده که با توجه به ویژگی های ترنسکت، به نظر می رسد در تعیین و تفکیک مناطق برنامه ریزی اقلیم عامل اثرگذارتری  باشد.
روش تحقیق در این مقاله کیفی می باشد و در پی آن است که ضمن مطرح نمودن مدل برنامه ریزی ترنسکت، به توصیف اجمالی انواع آن پرداخته و در نهایت، به نتایج عینی برای شهرهای ایران دست یابد.

واژگان کلیدی: مورفولوژی شهری، ترنسکت، منطقه بندی، کدگذاری هوشمند

پایداری اکولوژیک در شهرهای ناحیه مرکزی ایران

نخستین همایش توسعه شهری پایدار،  ایران- تهران، ۱۳۸۹، پوستر

الهام لشکری، مهرشاد خلج

رشد بی رویه جمعیت، افزایش شهرنشینی و مصرف بیش از حد و غیرمسولانه انرژی های فسیلی، به ویژه در دهه های اخیر حیات شهرها را به عنوان بزرگترین مصرف کننده منابع طبیعی مورد تهدید جدی قرار داده است. از این رو توجه به پایداری به یکی از مباحث مهم در ادبیات شهرسازی جهان بدل گشته است. همگام با رشد و توسعه تکنولوژیکی توجه به مفاهیم پایداری، توسعه پایدار، شهر پایدار، شهر اکولوژیک و طراحی هماهنگ با محیط زیست لازمه جوامع بشری عصر حاضر می باشد.
توسعه شهری پایدار را می توان به عنوان توسعه ای تعریف نمود که سلامت اجتماعی و اکولوژیکی بلند مدت شهرها را بهبودمی بخشد. چنین توسعه ای در شهرهای مختلف جهان با توجه به مسایل فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، کالبدی و زیبا شناختی آن روندی متفاوت داشته و همچنین در طول زمان دستخوش تغییرات می گردد. در راستای نیل به پایداری شهری مطالعه کالبد و عملکرد شهرها، برنامه ریزی و طراحی شهری، طراحی اکولوژیک در مفهوم کلونی های اکولوژیک، دهکده اکولوژیک، شهر اکولوژیک و سایر اشکال طراحی محیطی امری ضروری می باشد.
به نظر می رسد که در گذشته شهرهای ما بهترین پایداری اکولوژیکی را متجلی ساخته اند. توجه به مفاهیم اکولوژیکی و محیطی نظیر آب، خاک، پوشش گیاهی، توسعه سازگار با طبیعت، جهت گیری ساختمان ها و معابر با توجه به زاویه تابش و جهت باد، استفاده از مصالح بوم آورد و مواردی دیگر همگی از ابعاد پایداری اکولوژیک در شهرهای کهن ایران هستنند. این مقاله با هدف شناسایی ابعاد اکولوژیک در پایداری شهرهای منطقه مرکزی ایران، به مطالعه و بررسی شهرهای تاریخی این پهنه سرزمینی پرداخته است تا بتواند از آن به عنوان راهکاری موثر و کارا در جهت تحقق اهداف پایداری در شهرهای امروزی استفاده کند.

کلمات کلیدی: توسعه پایدار، شهر پایدار، اکولوژی شهری

دریافت نسخه الکترونیکی مقاله

The Role & Effect of Multipurpose Cadastre on the Improvement of Urban Development Plans in Iran
5th i-Rec Conference & Workshop: Participatory Design and Appropriate Technology for Post-Disaster Reconstruction, Ahmedabad INDIA-2010

Mehrshad Khalaj, Elham Lashkari

Urban land is one of the most valuable economic and social resources of each nation. The main objective of urban development plans is to set up an approach to control and direct the development, rehabilitation and recovery of the cities in order to prepare a better living place for city dwellers. A survey on Iran’s urban development plans shows that they, despite significant changes, have been prepared based on survey/analysis/plan approach. However, in the recent decade some aspects such as the success of the plan, execution and supervision, and public participation and social justice have been taken into consideration
Majority of researches conducted on Iranian plans indicate that they have been almost unsuccessful in terms of draft, execution and goal achievement. These plans have been mainly and practically unsuccessful because they are in contradiction with the property rights as well as customary rights recognized by the citizens. Lack or shortage of essential statistics and information can be listed as another reason of the failure of these plans
In the present article, applying the Delphi technique, it has been mentioned that utilizing multipurpose cadastre system as a land information system can minimize or even remove the failures facing urban development plans in Iran

Keywords: Multipurpose Cadastre, Delphi Technique, Urban Development Plan, Rehabilitation, Recovery

Electronic Version

مصوبه شورایعالی شهرسازی و معماری: مورخ 1389
تعاریف و مفاهیم کاربری های شهری و تعیین سرانه آنها
دریافت

Urban Environment Quality Improvement Planning Case Study: Moft Abad Neighborhood, Tehran, Iran
International Conference on Urban, Regional Planning and Transportation, Paris, France- 2010

Elham Lashkari, Mehrshad Khalaj

Rapid enlargement and physical development of cities have facilitated the emergence of a number of city life crises and decrease of environment quality. Subsequently, the need for noticing the concept of quality and its improvement in urban environments, besides quantitative issues, is obviously recognized. In the domain of urban ideas the importance of taking these issues into consideration is obvious not only in accordance to sustainable development concepts and improvement of public environment quality, but also in the enhancement of social and behavioral models
The major concern of present article is to study the nature of urban environment quality in urban development plans, which is important not only in the concept and the aim of projects but also in their execution procedure. As a result, this paper is going to utilize planning capacities caused by environmental virtues in the planning procedure of Moft Abad neighborhood. Thus, at the first step, applying the Analytical Hierarchy Process (AHP), it has assessed quantitative environmental issues. The present conditions of Moft Abad state that “the neighborhood is generally suffering from the lack of qualitative parameters, and the previously formed planning procedures could not take the sustainable and developmental paths which are aimed at environment quality virtues.” The diminution of economical and environmental virtues has resulted in the diminution of residential and social virtues. Therefore, in order to enhance the environment quality in Moft Abad, the present paper has tried to supply the subject plans in order to make a safe, healthy, and lively neighborhood

Keywords: Urban Environment Quality, Neighborhood Plan, Urban Development Plan, Analytical Hierarchy Process (AHP